 Słownik żeglarski |
| |
| Achterpik – p. skrajnik. |
| |
| Alidada – ruchome ramię sekstantu opatrzone lusterkiem. |
| |
| Apsel - żagiel skośny podnoszony w płaszczyźnie symetrii statku między grotmasztem a bezanmasztem. |
| |
| Arkusz zliczeniowy - rodzaj pomocniczej mapy nawigacyjnej w postaci czystych arkuszy papieru z siatką południków i równoleżników, lecz bez danych geograficznych i hydrograficznych. Służy do nanoszenia zliczenia nawigacyjnego. |
| |
| Azymut (w astronomii i nawigacji) - kąt zawarty między płaszczyzną południka obserwatora a płaszczyzną pionową przechodzącą przez obserwowane ciało niebieskie lub przedmiot znajdujący się na powierzchni ziemi (morza). Mierzy się go w skali od 0 do 360 stopni w kierunku ruchu wskazówek zegara. |
| |
| Bakista - zamykany schowek umieszczony pod kojami. |
| |
| Baksztag - 1. Wiatr wiejący z ukosa od rufy; 2. lina (sztag) należąca do olinowania stałego (lub półstałego) statku żaglowego i biegnąca od topu masztu do burty, w kierunku rufy. Ma za zadanie podtrzymywać maszt od naporu wiatru działającego na niego od rufy. |
| |
| Banty - płócienne pasy wzmacniające, naszyte w poprzek żagla. |
| |
| Bark - żaglowiec co najmniej trójmasztowy. Ostatni maszt od dziobu (bezanmaszt) ma zawsze ożaglowanie gaflowe, pozostałe maszty (fokmaszt - pierwszy od dziobu - i grotmaszt - drugi) - ożaglowanie rejowe. |
| |
| Barkentyna - żaglowiec co najmniej trójmasztowy o ożaglowaniu rejowym tylko na pierwszym maszcie od dziobu (fokmaszcie) i skośnym (suchym), zwykle gaflowym, na pozostałych masztach (zob. "Endurance"). |
| |
| Bączek – mała łódź pomocnicza, zwana też jolką, używana na jachtach jako łódź robocza do komunikacji z lądem, do manewrów; jest przewożona na pokładzie lub niekiedy holowana za rufą. |
| |
| Bermudzkie ożaglowanie – typ ożaglowania, w którym duży trójkątny żagiel (grot) Jest rozpięty między wysokim masztem (grotmasztem) i bomem. Ożaglowanie tego typu pozwala chodzić bardzo ostro do wiatru i dlatego jest stosowane na jachtach regatowych. Ożaglowanie bermudzkie nazywane jest też w gwarze żeglarskiej „marconi” |
| |
| Bezanmaszt – na dwumasztowym żaglowcu tylny maszt nazywa się bezanem, Jeżeli jest niższy od przedniego. |
| |
| Blindziarz – (blind, blinda) – pasażer jadący statkiem bez biletu, przeważnie ukrywający się w jakimś zakamarku (tzw. ślepy pasażer). |
| |
| Bojrep - linka z bojką przywiązana do kotwicy, wskazuje miejsce, w którym leży rzucona kotwica. |
| |
| Bom – dolne poziome drzewce, do którego jest przymocowany dolny lik żagla. |
| |
| Bonnet - dodatkowy bryt żagla dający się przymocować do dolnego liku żagla skośnego celem powiększenia jego dolnego liku żagla skośnego celem powiększenia jego powierzchni przy słabych wiatrach). |
| |
| Bryg - żaglowiec dwumasztowy o ożaglowaniu rejowym na obydwu masztach. |
| |
| Brygantyna - żaglowiec dwumasztowy o ożaglowaniu rejowym na przednim maszcie (fokmaszcie) i suchym, zwykle gaflowym na tylnym maszcie (grotmaszcie) |
| |
| Bryty - pasy materiału, z których zszyty jest żagiel. |
| |
| Bukszpryt – drzewce na dziobie statku, służące do umocowania sztagów (na sztagach podnosi się przednie żagle trójkątne). |
| |
| Burta (lewa, prawa)- bok kadłuba. |
| |
| Cęgi - dwie belki mocujące maszt kładziony pozwalajace na jego ruchome zamocowanie; biegnące od nadstępki w górę ponad pokład przez jarzmo. |
| |
| Chwycić – 1. (o kotwicy) – zaczepić się o dno; 2. (o żaglach) – wypełnić się wiatrem. |
| |
| Cirrusy - wysokie chmury pierzaste o przezroczystym, delikatnym wyglądzie, zwiastujące często pogorszenie pogody. |
| |
| Cuma - lina służąca do przywiązania statku do nabrzeża lub innego jachtu. |
| |
| Czarter - umowa o przewóz towarów statkiem, wynajem statku. |
| |
| Cyrkulacja statku – manewr zwrotu statku o 360° przy nie zmienionym wychyleniu steru podczas całego manewru. Średnica cyrkulacji, mierzona długością statku, określa jego zwrotność. |
| |
| Ćwiartka (róży kompasowej, widnokręgu) – obszar zawarty między dwoma sąsiednimi kardynalnymi kierunkami kompasowymi (północ, wschód, południe, zachód – N, E, S, W). |
| |
| Dejwud - mocny konstrukcyjny element szkieletu jachtu drewnianego łączący klinowo stępkę z nasadą dziobową i stępką nawisu rufowego. |
| |
| Dennik - element wiązania kadłuba, ustawiony pionowo i prostopadle do stępki na dnie, połączony ze stępką, wręgami i wzdłużnikami tworzy mocny szkielet dennej części kadłuba. |
| |
| Diagonalne poszycie - ukośne poszycie kadłuba złożone z dwóch warstw klepek wzajemnie się krzyżujących. |
| |
| Długość całkowita statku (Lc) - odległość pomiędzy pionami przechodzacymi przez najdalej do przodu i najdalej do tyłu wystajacej cześci statku wraz z jego osprzętem i okuciami. |
| |
| Długość po pokładzie statku (Lp) - długość mierzona pomiędzy pionami przechodzacymi przez najdalsze punkty zewnętrzne kadłuba bez uwzględniania osprzętu i okuć. |
| |
| Dno - spód kadłuba. |
| |
| Drapacz - mała czteroramienna kotwica bez poprzeczki. |
| |
| Dryf – zboczenie statku z kursu wskutek działania wiatru i fali. Stąd stawać (kłaść się) w dryf - pozwalać statkowi na unoszenie go przez wiatr i falę, zwykle dla przetrwania sztormu). |
| |
| Dryfkotwa – rodzaj kotwicy pływającej w postaci stożkowatego worka bez dna, wykonanego z impregnowanego płótna żaglowego. Używana na jachtach i mniejszych statkach podczas sztormowania i przy manewrach. |
| |
| Dryfować – l. zbaczać z kursu pod wpływem wiatru i fali (o statku); 2. być niesionym po morzu pod wpływem wiatru i fali. Stąd: kłaść się (stawać) w dryf – pozwalać statkowi na unoszenie go przez wiatr i fale. |
| |
| Dulka – oparcie dla wiosła podczas wiosłowania w formie metalowych obracających się widełek umieszczonych w nadburciu lub wycięcia w drewnie nadburcia. |
| |
| Dzielność morska - zdolność statku do utrzymania żeglowności w sztormie (odporność na przechyły i kołysania - tzw. sztywność statku; zdolność do utrzymywania suchości statku, małe straty prędkości na fali). |
| |
| Dziobnica – p. stewa. |
| |
| Dziób - przednia część kadłuba. |
| |
| Długość w linii wodnej (Lw) - długość wodnicy. |
| |
| Fał – lina ruchoma służąca do podnoszenia żagli i rej. |
| |
| Flaglinka - linka służąca do podnoszenia flag i znaków morskich. |
| |
| Flauta – p. sztil. |
| |
| Fletner - patentowy ster złożony z półzrównoważonego pióra steru głównego, na którego zewnętrznej krawędzi umieszczono mały ster. Drobne wychylenie tego steru (przez statecznik) odchyla ster zasadniczy i utrzymuje go pod żądanym kątem. |
| |
| Fok - na jachcie trójkątny żagiel przedni podnoszony na foksztagu. |
| |
| Fordewind (pełny wiatr) – wiatr popychający statek wprost od rufy. |
| |
| Forpik – p. skrajnik dziobowy. |
| |
| Forsztag – sztag dziobowy (p. sztag). |
| |
| Fregata - żaglowiec minimum trójmasztowy o ożaglowaniu rejowym na wszystkich masztach. Nazwy masztów od dziobu (fok-, grot- i stermaszt). |
| |
| Gaflowe ożaglowanie – rodzaj ożaglowania, w którym górny lik grotżagla jest przymocowany do ukośnego drzewca biegnącego od masztu (gafla). Żagiel jest wówczas czworokątny (zob. Rys. 4). |
| |
| Gaja - lina ruchoma służąca do obracania w płaszczyźnie poziomej gafla, wytyku itp. |
| |
| Genua - przedni lekki żagiel o dużej powierzchni podnoszony na sztagu dziobowym przy lżejszych wiatrach. |
| |
| Gniazdo masztu - okucie lub wgłebienie - w nadstępce (w jachtach tradycyjnych) lub na pokładzie lub nadbudówce, w kórym umocowuje się maszt. |
| |
| Grot (grotżagiel) – 1. potoczna nazwa grotmasztu; 2. potoczna nazwa grotżagla. |
| |
| Grotmaszt - na jachcie dwumasztowym pierwszy maszt od dziobu. |
| |
| Grotżagiel (grot) – na jachcie główny żagiel podnoszony na grotmaszcie (głównym, najwyższym maszcie). |
| |
| Gródź - poprzeczna mocna ścianka dzieląca kadłub jachtu na przedziały wodoszczelne. |
| |
| Halo - opalizujący pierścień świetlny otaczający słońce. |
| |
Hals (lewy, prawy) – 1. ogólne pojęcie kierunku, z którego wieje wiatr w stosunku do statku; jeśli wiatr wieje na statek z lewej burty – lewy hals, jeśli z prawej – prawy hals (zob. rys. 3);
2. odcinek drogi przebyty przy wietrze wiejącym na statek z tej samej strony;
3. lina mocująca przedni, dolny róg sztaksla do pokładu lub żagla przymasztowego do pięty bomu lub lina naprężająca nawietrzny róg szotowy niższego żagla rejowego przy kursie na wiatr. |
| |
| Halsować (przez dziób, rufę) – zmienić kurs statku (przez dziób, rufę) tak, aby wiatr wiał raz z lewej, raz z prawej burty statku (zob. rys 1 i 2). |
| |
| Iluminator (bulaj) – okrągłe okienko z grubego szkła w burcie lub ścianie nadbudówki statku, posiadające wodoszczelne zamknięcie. |
| |
| Inklinacja magnetyczna - nachylenie igły magnetycznej kompasu w płaszczyźnie pionowej, wzrastające w miarę posuwania się w kierunku biegunów magnetycznych. |
| |
| Iść na wiatr - płynąć, zmienić kurs w kierunku skąd wieje wiatr. |
| |
| Jabłko (masztu) – zakończenie topu masztu, w postaci krążka lub kuli. |
| |
| Jacht – jednostka pływająca o napędzie żaglowym lub motorowym służąca do rekreacji, turystyki, uprawiania sportu, do celów szkoleniowych lub reprezentacyjnych (zob. jacht "Poganin"). |
| |
| Jarzmo masztu - wzmocnienie w wiązaniach pokładowych, przez które przechodzi maszt przymocowywany w gnieździe masztu. W jarzmie maszt klinowany jest za pomocą kołków klinujących. |
| |
| Jol – typ żaglowca o dwóch masztach ze skośnymi żaglami, przy czym tylny maszt jest znacznie niższy od przedniego i znajduje się na rufie za urządzeniem sterowym (czym jol różni się od kecza) (zob. Rys. 5a). |
| |
| Jolka - małą pomocnicza łódź wiosłowa lub wiosłowo - żaglowa zwana "bączkiem". |
| |
| Kabel - 1/10 mili morskiej = 185,2 m. |
| |
| Kabotaż - żegluga przybrzeżna. |
| |
| Kadłub - symetrycznie zbudowany, wydłużony korpus pływający (zob. dziób, rufa, burta, dno, obło, pokład). Składa się ze szkieletu (wiązań konstrukcyjnych) i szczelnego poszycia. Ze wzgledu na kształt przekroju poprzecznego kadłuba rozróżniamy kadłuby: płaskodenne, skośnodenne i okrągłodenne. |
| |
| Kambuz - kuchnia na statku. |
| |
| Kaphornowiec - żeglarz lub statek, który opłynął przylądek Horn pod żaglami. |
| |
| Karabinek (raksa) – rodzaj sprężynowego zaczepu służącego do zaczepienia żagla do sztagu; jeden koniec jest przyszyty do liku żagla, drugi – w postaci otwieranego pierścienia – obchwytuje sztag i ślizga się po nim w dół i w górę. |
| |
| Katamaran - jacht dwukadłubowy. |
| |
| Kausza - metalowe okucie umieszczane w oku liny, zabezpieczające prezd przecieraniem. |
| |
| Kąt kursowy - kąt między linią symetrii statku a kierunkiem na dany przedmiot (lub kierunkiem skąd wieje wiatr). |
| |
| Kecz – rodzaj dwumasztowego małego statku żaglowego, na którym tylny maszt jest znacznie niższy od przedniego i znajduje się na rufie przed urządzeniem sterowym (por. jol) (zob. Rys. 5b). |
| |
| Ket - żaglowiec jednomasztowy (grotmaszt) i jednym żaglu (grotżagiel) (zob. Rys. 5a). |
| |
| Kilwater – p. ślad torowy. |
| |
| Kingston - sanitariat z ustępem i umywalką. |
| |
| Klarować – 1. klarować osprzęt – porządkować osprzęt na statku; 2. klarować statek – załatwiać formalności związane z wyjściem statku na morze. Potocznie „klar” oznacza uporządkowanie osprzętu do manewru lub statku do wyjścia na morze. |
| |
| Kliwer – trójkątny żagiel przedni podnoszony na sztagu. |
| |
| Kluza (kotwiczna) – otwór w dziobowym poszyciu burty statku, przez który przechodzi łańcuch lub lina kotwiczna. Na mniejszych jachtach kluza znajduje się przeważnie w nadburciu i stanowi jak gdyby sztuczny półotwór (półkluza) utworzony przez dwa wygięte ku sobie wąsy metalowe, między którymi biegnie łańcuch lub lina kotwiczna. |
| |
| Knaga – drewniana lub metalowa część osprzętu jachtu w kształcie rogów, umocowana do masztu lub do pokładu, służąca do obkładania fałów, szotów i innych lin. Stąd knagować – obkładać na knagach. |
| |
| Koja - rodzaj na stałe wbudowanego łóżka na statku. |
| |
| Kokpit – wgłębienie dla załogi w części rufowej pokładu jachtu, w postaci skrzyni wstawionej w wycięcie pokładu, z podłogą położoną powyżej linii wodnej, aby woda mogła swobodnie odpłynąć za burtę przez rury odpływowe. |
| |
| Kołkownica (nagelbank) - przyburtowa lub przymasztowa trwale umocowana gruba półka z otworami na kołki (nagle) służące do obkładania lin. |
| |
| Komora łańcuchowa - umieszczona w forpiku, służy do pomieszczenia łąńcucha kotwicznego |
| |
| Kontrafał - lina o przeznaczeniu przeciwnym do fału, służy do ściągania w dół żagla. |
| |
| Kontraszot - lina o przeznaczeniu przeciwnym do szota, utrzymująca bom żagla w określonym położeniu. |
| |
| Kontrować (żaglem) - ustawiać żagiel przeciw wiatrowi, powodując odwrócenie kierunku działania siły wiatru i hamowanie biegu jachtu. |
| |
| Kosz - zaokrąglona część relingu na dziobie lub rufie jachtu, chroniąca załogę przed wypadnięciem za burtę i ułatwiająca wykonywanie czynności manewrowych na pokładzie. |
| |
| Kotwica C.Q.R. - jachtowa kotwica bezpoprzeczkowa o kształcie lemiesza pługa. |
| |
| Kotwicowisko- miejsce chronione przed wiatrem i falą, przeznaczone do kotwiczenia statków przy brzegu. |
| |
| Krawaty – wąskie paski płótna żaglowego używane do przewiązywania żagla po jego spuszczeniu i mocowaniu go do bomu. |
| |
| Krętlik - ogniwo obrotowe łańcucha kotwicznego, zabezpieczajace go przed skręceniem się podczas ruchów zakotwiczonego statku pod wpływem wiatru i prądu (łukowania). |
| |
| Krzyżująca się fala – niebezpieczna fala biegnąca równocześnie z różnych kierunków. |
| |
| Kubryk (marynarski) – pomieszczenie mieszkalne marynarzy, zazwyczaj na dziobie statku, szczególnie na żaglowcach. |
| |
| Kulminacja (słońca) - moment najwyższego położenia słońca w przejściu prezz południk miejsca; wysokość słońca zmierzona podczas kulminacji pozwala na łatwe określenie szerokości geograficznej obserwatora. |
| |
Kurs – kierunek, w którym jest zwrócony dziób statku;
1. kurs kompasowy – odnośny kierunek na róży kompasowej;
2. kurs rzeczywisty – odnośny kierunek na mapie (ściślej: kurs jest kątem zawartym pomiędzy kierunkiem, w którym jest zwrócony dziób statku, a kierunkiem północnym na kompasie, na mapie). Kurs mierzy sie w systemie całkowitym w zakresie 0 - 360st. zgodnie z ruchem wskazówek zegara, poczynając od kierunku północnego N (0 st.), poprzez kierunek wschodni E (90 st.), południowy S (180 st.) i zachodni W (270 st.);
3. kurs względem wiatru - kąt zawarty pomiędzy kierunkiem, w którym zwrócony jest dziób statku a kierunkiem wiatru. |
| |
| Kuter – jednomasztowy żaglowiec o ożaglowaniu skośnym: z przymasztowym grotem i sztakslami (fokiem, kliwrem) podnoszonymi równocześnie (zob. Rys. 5a). |
| |
| Latarnia pozycyjna - określone konwencją międzynarodową światła białe lub kolorowe, umieszczone na statku w ściśle określonych miejscach, oznaczajace w nocy położenie statku w stosunku do innych statków i kierunek jego posuwania się. |
| |
| Lik – krawędź żagla z linką (likliną). |
| |
| Linia pozycyjna - wyliczona według obserwacji ciał niebieskich lub obiektów lądowych i wykreślona na mapie linia, na której statek znajduje się w chwili obserwacji. |
| |
| Limbus – łukowata część sekstantu ze skalą stopniową. |
| |
| Linia wodna – p. wodnica. |
| |
| Locja – instrukcja żeglarska zawierająca opisy mórz, brzegów, portów, istniejących tam urządzeń, zwyczajów, przepisów itp. |
| |
| Log - urządzenie do pomiaru drogi przebytej przez statek i jego prędkości. |
| |
| Loglina – lina, do końca której jest umocowany log. |
| |
| Loksodroma - teoretyczna linia na powierzchni kuli ziemskiej przecinająca wszystkie południki pod tym samym kątem. Na mapie nawigacyjnej w rzucie Merkatora loksodroma przedstawia linię prostą, dzięki czemu jest wygodna do celów nawigacyjnych. |
| |
| Luk (właz) - otwór w pokładzie prowadzący do pomieszczeń kadłuba statku zamykany pokrywą lub zasuwą. Luk przykokpitowy zwany jest zejściówką. |
| |
| Lugrowe ożaglowanie - rodzaj ożaglowania, w którym czworokątny żagiel (lugier) przymocowany jest górnym rogiem do końca (noku) ruchomej rejki skośnie zawieszonej na maszcie blisko drugiego jej końca (zob. Rys. 4). |
| |
| Łacińskie ożaglowanie - typ ożaglowania, w którym trójkątny (lub zbliżony do trójkąta) żagiel zawieszony jest na maszcie na długiej rei biegnącej ukośnie od dziobu statku wysoko w górę. Przy zwrotach wymaga przełożenia końca rei przed masztem (zob. Rys. 4). |
| |
| „Łapać” (słońce, gwiazdy itp.) – mierzyć za pomocą sekstantu wysokość ciał niebieskich nad horyzontem, w celu astronomicznego określenia pozycji statku na morzu. |
| |
| Łopot (żagla) – ustawienie statku żaglowego, z pozostawionymi żaglami, w linii wiatru, co powoduje falowanie płótna żaglowego, czyli łopotanie. Stąd: stanąć w łopot oznacza w gwarze żeglarskiej ustawienie jachtu w linii wiatru. |
| |
| Mapa drogowa - morska mapa nawigacyjna w rzucie Merkatora, w skali od 1: 800.000 do 1: 300.000, służąca do prowadzenia nawigacji po otwartych przestrzeniach mórz i oceanów. |
| |
| Mapa gnomoniczna - mapa morska w rzucie gnomonicznym, na której wszystkie koła wielkie (ortodromy) są liniami prostymi. Służy do graficznego rozwiązywania problemów żeglugi po ortodromie oraz do określania pozycji statku na morzu za pomocą radionamiarów. |
| |
| Mapa pilotowa - morska mapa drogowa w rzucie Merkatora, podająca w formie graficznej informacje dotyczące meteorologii, hydrografii i nawigacji. |
| |
| Marlować - przymocowywać lik żagla do drzewca (bomu, gafla) za pomocą linki zwanej marlinką. |
| |
| Mars – platforemka znajdująca się w miejscu połączenia kolumny masztu z jej przedłużeniem (stengą). Na jachtach, mimo że często brak jest stengi i platforemki, marsem nazywa się potocznie miejsce grotmasztu, w którym jest umocowany saling. |
| |
| Martwa fala (rozkołys) - długa nie łamiąca się fala pochodząca od wiatru, który nie wieje w danym miejscu. |
| |
| Mesa - pomieszczenie w części środkowej statku pełni funkcję salonu. Znajdują się w niej kanapy, stół, szafy. |
| |
| Mila morska - morska jednostka miary odlległości równa długości jednej minuty kątowej na południku = 1852 m. |
| |
| Mistral - północno-zachdni sztarmowy wiatr, suchy i zimny, występujący na Morzu Śródziemnym w Zatoce Lwiej i na Morzu Tyrreńskim. |
| |
| Monsun - sezonowy wiatr Oceanu Indyjskiego. |
| |
| Mustrować (zamustrować, zmustrować) – zaciągnąć (zapisać) marynarza na statek jako członka załogi (odpowiednio: skreślić marynarza z listy załogi i wyokrętować). |
| |
| Myszkować (o statku) – nieznacznie zbaczać z kursu w jedną i drugą stronę pod wpływem wiatru i fali. |
| |
| Nabieżnik - znak nawigacyjny wytyczający właściwy kurs statku. |
| |
| Nadbudówka - podniesiona ponad poziom burty część pokładu. |
| |
| Nadburcie - wystajaca nad pokład część burty. |
| |
| Namiar – kierunek określony ze statku według róży kompasowej na inny obiekt; ściślej: kąt zawarty między kierunkiem północnym a kierunkiem na obiekt. Stąd – „namierzać”, „namierzać się” – brać namiary na różne obiekty za pomocą kompasu. |
| |
| "Na deskę" - maksymalne wybranie żagli na jachcie idącym pod wiatr. |
| |
| "Na motyla" - ustawienie żagli podczas żeglugi pełnym wiatrem w ten sposób, że równocześnie wystawia się po jednym żaglu na obu przeciwnych burtach. |
| |
| Nawietrzna (burta, strona) – 1. burta, w którą wieje wiatr; 2. strona, z której wieje wiatr. |
| |
| Nawietrzny: 1. statek – statek mający tendencję do wykręcania dziobem na wiatr; 2. nawietrznie ustawiony ster – ster wychylony w kierunku, z którego wieje wiatr. |
| |
| Nawis (dziobowy, rufowy) - dziobowa lub rufowa część statku wystająca ponad wodę. |
| |
| Niedożaglowany (żaglowiec) - żaglowiec niosący mniejszą powierzchnię żagli niż powinien lub mógłby nieść. |
| |
| Nok – koniec drzewca poziomego omasztowania statku (bomu, bukszprytu). |
| |
| Nożyce – rodzaj podpórki w postaci dwóch skrzyżowanych listew, na której spoczywa na postoju bom grota. |
| |
| Obło - zaokrąglenie kadłuba statku w miejscu, w którym dno łączy się z burtą. |
| |
| Obłożyć (linę, cumę) – zamocować ją na kołku lub pachołku bez wiązania węzła. |
| |
| Obserwowana pozycja - pozycja statku na morzu określona na podstawie obserwacji ciał niebieskich lub znaków lądowych. |
| |
| Odbijać (o sterze) – uderzać z przeciwnej strony. Ster odbija pod wpływem uderzenia fali, co może spowodować jego uszkodzenie lub urwanie. |
| |
| Odbijacz - ruchomy lub stały ochraniacz burty statku przed skutkami uderzeń (np. o nabrzeże). |
| |
| Odbojnica - listwa ochronna biegnąca dookoła burty statku. |
| |
| Odchodzić (o wietrze) – zmieniać kierunek odwrotnie do wskazówek zegara. |
| |
Odpadać (o jachcie – od wiatru, od kursu) – l. iść coraz to pełniejszym wiatrem, tj. wiatrem zmieniającym kierunek od dzioba do rufy wskutek zmiany kursu statku;
2. schodzić z obranego kursu. |
| |
| Odszeklować (odszaklować) – odczepić łańcuch lub kotwicę (także sztag, fał lub inną linkę) przez odłączenie szekli- (szakli) łącznikowej. |
| |
| Określić się – ustalić pozycję statku za pomocą namiarów na znaki nawigacyjne lub za pomocą obserwacji astronomicznej ciał niebieskich. |
| |
Oko – 1. wachta obserwacyjna (na dziobie, na maszcie);
2. oko cyklonu (orkanu, tajfunu, huraganu) – środek depresji burzowej;
3. otwór w żaglu, pierścień na pokładzie, kółko z liny służące do przeciągnięcia linki, zaczepu, szakli itp. |
| |
| Olikować – obszyć żagiel likiem. |
| |
| Omasztowanie - drzewca stałe i ruchome na żaglowcu, służące do zawieszenia żagli oraz do umocowania olinowania stałego i ruchomego. |
| |
| Opętnik - Opaska (płocienna, gumowa) uszczelniająca pokład przy przejściu masztu przez jarzmo masztu. |
| |
| Ostro do wiatru, na wiatr (iść) – trzymać kurs jak najbliżej kierunku, z którego wieje wiatr. |
| |
| Ortodroma (koło wielkie) - koło opisane na kuli ziemskiej, odpowiadające wymiarami południkom lub równikowi. Ortodroma (w przeciwieństwie do loksodromy) jest najkrótszą drogą między dwoma punktami na kuli ziemskiej. |
| |
| Osztagować – zaopatrzyć w sztagi. |
| |
| Otaklować - uzbroić statek olinowaniem. |
| |
| Owręż - krzywa otrzymana przez przecięcie poprzeczne kadłuba statku w najszerszym miejscu, prostopadle do linii symetrii statku. |
| |
| Pachołek (poler) – słupek drewniany lub metalowy na statku lub nabrzeżu, służący do obkładania liny (cumy). |
| |
| Pagaj - lekkie wiosło, którym wiosłuje się oburącz bez opierania wiosła o dulkę. |
| |
| Pawęż - płaszczyzna stanowiąca rufowe zakończenie kadłuba niektórych statków. Pawęż zamocowana jest do stewy rufowej. Do niej zamocowane jest poszycie. |
| |
| Pięta (trent) kotwicy – miejsce kotwicy, w którym trzon rozgałęzia się w ramiona. |
| |
| Pirs - pomost prostopadły do nabrzeża. |
| |
| Płetwa sterowa (pióro steru) - szeroka część steru zanurzona w wodzie i powodująca, przy jej wychyleniu od położenia środkowego, zmianę kursu statku. |
| |
| Pływ – podnoszący się i opadający okresowy ruch morza wywołany przyciągającym działaniem słońca i księżyca. Pojęcie pływu obejmuje całość zjawiska: przypływ, odpływ i okres pomiędzy nimi zwany staniem pływu. |
| |
| Podwietrzna (burta, strona) – 1. burta osłonięta od wiatru. 2. strona, w którą wieje wiatr. |
| |
| Podwieź wantowa (burtowa, wantownik) – płaskie okucie na zewnętrznej krawędzi burty, służące do zamocowania want. |
| |
| Pokład - zabudowany wierzch kadłuba. |
| |
| Pokładnik - (bims) poprzeczne wiązanie kadłuba przeciwdziałające ściskaniu burt i podtrzymujące pokład. W miejscach gdzie pokład nie jest położony na całej szerokości kadłuba, podtrzymywany jest przez półpokładniki. |
| |
| Pokładówka - wzniesione bezpośrednio na pokładzie pomieszczenie zwiększające wysokość mieszkalnego wnętrza statku. |
| |
| Południkowa wysokość (słońca) - największa wysokość słońca nad horyzontem w jego dziennym ruchu po niebie, mierzona o godzinie 12.00 czasu miejscowego. |
| |
| Poszycie – blachy, laminat, listwy drewniane (klepki) lub inny materiał pokrywający szkielet statku, tworzący pokład lub kadłub statku. Klepki układane ściśle obok siebie nazywa się poszyciem klepkowym na styk (karawelowe), klepki zachodzace na siebie nazywa się poszyciem klepkowym na zakład. |
| |
| Powerzchnia ożaglowania (S) - powierzchnia żagli na statku. |
| |
| Półsztyk (podwójny) – chwyt podwójny – rodzaj węzła linowego stosowanego do mocowania lin do przedmiotów. |
| |
| Półwiatr: 1. - wiatr wiejący prostopadle do płaszczyzny symetrii statku (trawersu); 2. - kurs żaglowca, przy którym wiatr wieje z trawersu. |
| |
| Protraktor – przyrząd nawigacyjny służący do wykreślania na mapie pozycji statku określonej z dwóch kątów poziomych. |
| |
| Prowadnica (szotów) – wygięty pałąk metalowy umocowany dwoma końcami do pokładu i przebiegający tuż ponad nim od burty do burty; po nim ślizgają się talie szotów żagli (na rufie – talie grota i bezana, na dziobie – talie kliwra lub sztaksla). |
| |
| Przełożyć (ster z wiatrem, na wiatr) – obrócić pióro steru o pewien kąt, tj. zmienić położenie steru w celu położenia statku na inny kurs. Przełożyć z wiatrem – tak aby pióro steru obróciło się w kierunku, w którym wieje wiatr; na wiatr – tak aby pióro steru obróciło się w kierunku, z którego wieje wiatr. |
| |
| Przeżaglowany (o żaglowcu) - żaglowiec niosący zbyt dużą powierzchnię żagli. |
| |
| Przęsło (łańcucha) – część łańcucha kotwicznego o długości 20 – 30 m. |
| |
| Przybój (kipiel) - łamanie się fal na płyciźnie przybrzeżnej. |
| |
| Przyobłowy (pas poszycia) – pas poszycia kadłuba leżący w części dennej (zaoblonej) statku. |
| |
| Przystępkowy (wir) – wir wodny wytworzony przez płynący statek, dający się odczuwać w pobliżu dna (stępki) statku. |
| |
| Radiolatarnia - lądowa radiostacja nadająca w określonym czasie charakterystyczne sygnały radiowe służące do określenia pozycji statku na morzu za pomocą radionamiarów. |
| |
| Radionamiar - namiar określony za pomocą kierunkowego odbioru fal radiowych przez radionamiernik wysyłanych przez radiolatarnię. |
| |
| Raksa – p. karabinek. |
| |
| Refbanta - wzmacniające pasy płótna naszyte na żagiel na wysokości rzędu reflinek. |
| |
| Reflinki – linki przyszyte do żagla w 2–3 rzędach, służące do jego refowania; stąd: brać jeden, dwa trzy refy – zmniejszać powierzchnię żagla przez podwiązanie pierwszym, drugim lub trzecim rzędem reflinek. |
| |
| Refować (brać refy) – zmniejszać powierzchnię żagla przy silnym wietrze przez podwiązanie dolnej, opuszczonej części żagla reflinkami do bomu lub do dolnej likliny. |
| |
| Reja - drzewce zawieszone w połowie swej długości na maszcie, na którym jest powieszony żagiel rejowy. |
| |
| Rejowe ożaglowanie - typ ożaglowania, w którym główny żagiel ma czworoboczny (trapezowy) kształt i jest umieszczony na poziomej rei zawieszonej na maszcie w połowie jej długości (zob. Rys 4). |
| |
| Reling – barierka wokół górnego pokładu statku lub górna krawędź nadburcia. |
| |
| Remizka - otwór w żaglu obszyty nicią żaglową lub zaopatrzony w metalowe okucie, służący do przewlekania linek mocujących żagiel. |
| |
| Rękawica żeglarska (bosmańska) – narzędzie żeglarskie spełniające rolę naparstka, w kształcie skórzanej opaski z wprawionym w nią metalowym krążkiem z nacięciami na krzyż. Służy do przepychania igły przez kilka warstw płótna przy szyciu żagla. |
| |
| Rocznik astronomiczny – coroczne wydawnictwo podające zmienne elementy słońca, księżyca, gwiazd i planet. Dane te są niezbędne do obliczeń astronawigacyjnych na morzu. |
| |
| Rozprzowe ożaglowanie - typ żaglowania, w którym główny prostokątny żagiel jest rozpięty na maszcie za pomocą drzewca (rozprza) biegnącego po przekątnej żagla. Pięta rozprza oparta jest o maszt a jego nok podtrzymuje górny róg żagla. Przedni lik żagla przymocowany jest do masztu (zob. Rys. 4). |
| |
| Róg: 1. fałowy - górny róg żagla trójkątnego; 2. gaflowy - górny przedni róg żagla gaflowego; 3. halsowy - dolny przedni róg żagla trójkątnego; 4. pikowy - górny tylni (łączący się z pikiem gafla) żagla gaflowego; 5. szotowy - dolny tylni (łączący się z szotem) róg żagla trójkątnego. |
| |
| Róg mgłowy - urządzenie do nadawania dźwiękowych sygnałów statków w warunkach ograniczonej widoczności (mgły). |
| |
| Równa stępka - równomierne położenie załadowanego statku, równoległe do konstrukcyjnej linii wodnej. |
| |
| Róża kompasowa (róża wiatrów): 1. - tarcza kompasu, 2. wizerunek tarczy kompasu na mapie, na którym podana jest wielkość deklinacji magnetycznej lub kierunki i częstotliwość występujących wiatrów. |
| |
| Rufa - tylna cześć kadłuba. |
| |
Rumb – 1. używana na statkach (zwłaszcza na żaglowcach) podziałka róży kompasowej wynosząca 11,25°; krąg róży kompasowej ma 32 rumby;
2. kierunek na róży kompasowej wyrażony za pomocą rumbów. Powszechnie są w użyciu nazwy angielskie rumbów. |
| |
| Rumpel (sterownica) – drążek drewniany lub metalowy zamocowany do głowy trzonu steru, za pomocą którego zmienia się położenie steru (przełożyć rumpel – tyle co przełożyć ster, z tym że rumpel obraca się w przeciwną stronę; niż pióro steru). |
| |
| Rzutka – długa linka roślinna z ciężarkiem na końcu, używana do podawania ze statku na brzeg lub na inny statek cumy lub liny holowniczej, uwiązanej do drugiego końca rzutki. |
| |
| Saling – na jachtach rozpórka rozpychająca wanty na zewnątrz od masztu. |
| |
| Samoster - urządzenie zapewniające samoczynne sterowanie statkiem. |
| |
| Sążeń - miara służąca do pomiarów głębokości = ok. 1,8 m. |
| |
| Ściągacz - urządzenie linowe lub dwie metalowe tuleje gwintowana wewnątrz przeciwskrętnie; służy do regulowania napięcia want i sztagów. |
| |
| Sejzingować - podwiązywać zwinięty żagiel do drzewca (bomu) długą liną. |
| |
| Sekstant – morski optyczny przyrząd nawigacyjny, służący do mierzenia wysokości ciał niebieskich nad horyzontem oraz kątów poziomych lub pionowych pomiędzy widocznymi obiektami. |
| |
| Skrzynka mieczowa - skrzynka obudowująca otwór w dnie jachtu mieczowego, przez który przechodzi miecz. |
| |
| Skiper - kapitan i jednocześnie sternik statku. |
| |
| Skrajnik (rufowy, dziobowy) – skrajny przedział na rufie lub na dziobie statku. |
| |
| Skrajwęzeł (gałka) – węzeł linowy na końcu liny, zabezpieczający ją przed wyśliźnięciem się z ciasnego otworu (z bloku, oka itp.). |
| |
| Skrócić (żagle) – zmniejszyć ich liczbę na masztach lub zmniejszyć ich powierzchnię przez zarefowanie. |
| |
| Slipować - wyciągnać jacht na brzeg na specjalną pochylnię (slip) w celu przeprowadzenia naprawy, przechowania. |
| |
| Slup – mały żaglowiec jednomasztowy o dwóch żaglach: przednim stawianym na sztagu - foku i tylnym przymasztowym - grocie. |
| |
| Sluter - mały żaglowiec jednomasztowy z jednym żaglem przymasztowym (grotem) i dwoma sztagami pozwalajacymi podnosić naprzemiennie fok na sztagu lub duży fok na topsztagu. |
| |
| Spinaker - lekki dodatkowy żagiel o dużej powierzchni i wybrzuszeniu, stawiany na jachtach przy żegludze pełnym wiatrem. |
| |
| Spis latarń – wydawnictwo nawigacyjne zawierające opisy i charakterystyki światła latarń morskich i innych świetlnych znaków nawigacyjnych. |
| |
| Sprzątnąć (żagle) – spuścić żagle. |
| |
| Statek - każde urządzenie pływające używane lub nadające się do użytku jako środek transportu wodnego. |
| |
| Stateczność - zdolność statku do utrzymywania się na kursie (stateczność kursowa), preciwstawiania się momentom przechylającym i przegłębiajacym. |
| |
| Stawa - lądowy znak nawigacyjny. |
| |
| Ster - urządzenie służące do skręcania statkiem. Umieszczone na rufie w osi symetrii statku. Wychylenie steru wywołuje siłę odrzucającą rufę i skręt statku. Składa się z rumpla (lub koła sterowego) przymocowanego do głowicy trzonu, trzonu i pióra steru. Na jachtach mieczowych płetwa sterowa umieszczona jest w jarzmie. |
| |
| Sterowność - łatwość sterowania jachtem. |
| |
| Stewa – przedłużenie stępki. Stewa dziobowa (dziobnica) – zakończenie dzioba; stewa rufowa (tylnica) – zakończenie rufy. |
| |
| Stępka (kil) - główna belka konstrukcyjna kadłuba statku. Umiejscowiona na dnie, wiąże u dołu wręgi za pośrednictwem denników; połączona jest ze stewą dziobową (dziobnica) i rufową (tylnica). Na stępce stawia się za pośrednictwem osobnej belki zwanej nadstępką maszt. |
| |
| Stołek bosmański (ławka bosmańska) – deska umocowana na linkach i podnoszona fałem na maszt z siedzącym na niej marynarzem lub opuszczana za burtę na linach. Jest używana do wykonywania prac na masztach lub za burtą. |
| |
| Strop – kawałek liny służący do ochwytywania przedmiotów przy manewrowaniu nimi na statku (podnoszenie, przeciąganie itp.). |
| |
| Szekla (szakla) – klamra łącznikowa do lin, łańcuchów i części osprzętu. |
| |
| Szelf kontynentalny - pas dna otaczający ląd na głębokości 0 - 200 m. |
| |
| Szerokość całkowita statku (Bc) - szerokość mierzona w najszerszym miejscu statku, w płaszczyźnie prostopadłej do osi wzdłużnej pomiędzy pionami stycznymi do zewnętrznej powierzchni poszycia obu burt. |
| |
| Szerokość w lini wodnej statku (Bw) - szerokość mierzona w najszerszym miejscu statku, w płaszczyźnie prostopadłej do osi wzdłużnej pomiędzy pionami stycznymi do zewnętrznej powierzchni poszycia obu burt w miejscu przeciecia się płaszczyzny wody z powierzchnią burt. |
| |
| Szkielet - konstrukcja statku wyznaczająca jego kształt. Na szkielet nakłada się poszycie, pokład i nadbudówki. Pozwala on na postawienie masztów, przytwierdzenie balastu i inych urządzeń. |
| |
| Szkuner - żaglowiec o ożaglowaniu suchym, minimum dwumasztowy; tylny maszt (bezanmaszt) jest wyższy od przedniego (fokmasztu); szkunery trój- i więcej masztowe mogą mieć maszty o różnych wzajemnych długościach (zob. Rys. 5b). |
| |
| Szoty (szkoty) – liny biegnące od dolnego tylnego rogu żagla, służące do ustawiania żagla w stosunku do wiatru. |
| |
| Szpicgat - typ jachtu, do którego dzobnicy jest bezpośrednio zamocowane poszycie i ster (bez pawęży). |
| |
| Szpigaty (spływniki) – otwory w nadburciu lub też pod nim w burcie, służące do odprowadzania wody z pokładu za burtę. |
| |
| Szplajsować (splatać) – łączyć dwie liny nie za pomocą węzła, lecz przez wzajemne przeplecenie pokrętek. obu lin, co ma tę zaletę, że średnica liny w miejscu połączenia nie jest większa. |
| |
| Sztag – lina stalowa przeciągnięta od masztu do pokładu statku lub jego bukszprytu i mocująca maszt od strony dzioba. |
| |
| Sztagować - przymocować żagiel (sztaksel) do sztagu (raksami). |
| |
| Sztaksel – trójkątny żagiel podnoszony na sztagu. |
| |
| Sztauować – układać ładunek w ładowniach statku. |
| |
| Sztil (flauta) – cisza, pogoda bezwietrzna na morzu. |
| |
| Sztorm - bardzo silny - powyżej 7 - 8 st. B - porywisty, długotrwały wiatr na morzu. |
| |
| Sztormfok - podnoszony podczas sztormu mały fok z grubego płótna żaglowego. |
| |
| Sztormowanie - wykonywanie specjalnych manewrów na statku w warunkach sztormowych w celu zminimalizowania zagrożeń dla statku i załogi (np. położenie statku w dryfie, zmniejszenie powierzchni żagli). |
| |
| Sztrandować - wejść umyślnie na mieliznę w celu dokonania napraw lub ratowania statku. |
| |
| Szyber - wyżłobiony krążek wmontowany na stałe w drzewce (maszt, jarzmo steru itp.) służący do zmiany kierunku liny i zmniejszenia tarcia. |
| |
| Ślad torowy – (wart torowy, strumień nadążający, kilwater) – wirowy ślad wodny – wypełniony pęcherzykami powietrza, widoczny za rufą poruszającego się statku. |
| |
| Ślizgacze – rodzaj metalowych suwaków przyszytych do liku grotżagla i ślizgających się po metalowej szynie przybitej na grotmaszcie; ułatwiają podnoszenie żagla i sprawiają, że przylega on do masztu. |
| |
| Śródokręcie - pokład środkowy. |
| |
| Światła pozycyjne - światła topowe, burtowe i rufowe, białe i kolorowe, obowiązkowo noszone przez statki od zachodu do wschodu słońca; maja na celu zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi. |
| |
| Świetlik - okno w pokładzie statku oświetlające wnętrze statku. |
| |
| Średni czas Greenwich - używany w astronawigacji morskiej średni czas obowiązujący dla południka geograficznego 0 st. Czas ten wskazują chronometry okrętowe na statku; jest niezbędny w astronawigacji do określenia długości geograficznej statku. |
| |
| Śródokręcie - część środkowa statku. |
| |
| Takielunek (olinowanie): 1. stały – liny zamocowane nieruchomo na statku, stanowiące całość wraz z kadłubem i omasztowaniem; 2. ruchomy – liny ruchome służące do manewrowania żaglami i dające się przeciągać przez bloki, oka itp. |
| |
| Talia (wielokrążek) – urządzenie składające się z liny i bloków, służące do zwiększenia siły uciągu przy podnoszeniu ciężkich przedmiotów, obciąganiu żagli itp. |
| |
| Top (masztu) – szczyt, wierzchołek. |
| |
| Topenanta – na jachtach – lina podtrzymująca nok bomu i biegnąca na pokład poprzez blok umieszczony na topie masztu. |
| |
| Trajsel – mały trójkątny żagiel sztormowy z mocnego płótna. |
| |
| Trap – wszelkiego rodzaju schodki na statku. |
| |
| Trawers – kierunek prostopadły do linii symetrii statku i jego kursu. |
| |
| Trimaran - jacht trzykadłubowy. |
| |
| Trzon (kotwicy) – zasadnicza część kotwicy, na której jednym końcu są przymocowane ramiona, a na drugim – łańcuch kotwiczny. Ramiona mogą także tworzyć z trzonem jedną całość. |
| |
| Trym - przegłębienie statku na dziób, rufę lub burtę. |
| |
| Trymować - regulować osprzęt statku, żagla dla zapewnienia jak najlepszej jego sprawności. |
| |
| Tylnica – p. stewa. |
| |
| Wanta – lina stała stanowiąca umocowanie kolumny masztu do burt. |
| |
| Wart – prąd wody wytworzony ruchem statku – p. także ślad torowy. |
| |
| Watersztag – lina takielunku stałego łącząca nok bukszprytu z burtą statku na dziobie. |
| |
| Werp – p. zawoźna kotwica. |
| |
| Węzeł– miara prędkości statku równa jednej mili morskiej na godzinę (mila morska – 1852 metry). |
| |
| Wnętrze pokładu - przestrzeń kadłuba ograniczona pokładem i nadbudówkami. |
| |
| Wodnica – krzywa powstała z przecięcia powierzchni kadłuba statku płaszczyzną poziomą, równoległą do powierzchni spokojnej wody. Potocznie: linia, do której zanurza się statek. |
| |
| Wolna burta (FB) -odległość od płaszczyzny wody do płaszczyzny przechodzacej przez najniższy punkt przecięcia się zewnętrznych powierzchni burt i pokładu. |
| |
| Wręg (wręga) – część szkieletu kadłuba statku (żebro). Wręgi odchodzą symetrycznie od stępki i nadają kadłubowi poprzeczną sztywność. Do wręgów przymocowuje się poszycie burt, a wcześci dennej denniki. |
| |
| Wybierać (linę, łańcuch) – wciągać (linę, łańcuch) na statek, na łódź itp. |
| |
| Wyblinka - sznurowy szczebel na wantach, służące do wchodzenia na maszt. |
| |
| Wynieść (na wiatr żagle) – wystawić, wypchnąć żagle tak, aby znajdowały się pod jak największym działaniem wiatru. |
| |
| Wyostrzyć (na wiatr, do wiatru) – zmienić kurs zbliżając dziób statku do linii wiatru. |
| |
| Wyporność (wypór) (V) - ciężar wody wypartej przez statek zanurzony do wodnicy konstrukcyjnej, równy całkowitej masie statku (w tonach). |
| |
| Wysięgnik (rufowy) – pomocnicze drzewce wysunięte za rufę do prowadzenia szotów, umocowania części olinowania lub do innych celów. |
| |
| Wysokość pływu – wysokość, na jaką podnosi się poziom morza podczas przypływu, w stosunku do poziomu, do którego odnoszą się głębokości podane na mapie (do tzw. zera mapy). |
| |
| Wytyk: 1. - łodziowy - składana belka wychylana prostopadle do bury statku w celu cumowania do niego łodzi na postoju; 2. - przedłużenie rei, służące do podnoszenia dodatkowych żagli (wytykowych). |
| |
| Wzdłużniki - wzdłużne wiązania szkieletu kadłuba statku, ułożone wzdłuż burt (wzdłużniki burtowe), pokłądu (w. pokłądowe) i dna, łączące ze sobą poszczególne wręgi; służą wzdłużnemu usztywnieniu kadłuba statku. |
| |
| Zachodzić (o wietrze) – zmieniać kierunek zgodnie z ruchem wskazówek zegara. |
| |
| Zanurzenie (T) - odległość pomiędzy płaszczyzną linii wodnej a poziomem przechodzącym przez najniższy punkt balastu lub opuszczonego miecza. |
| |
| Zawietrzna (burta, strona) – p. podwietrzna. |
| |
| Zawoźna kotwica (werp) – mniejsza kotwica pomocnicza wywożona na łodzi na zewnątrz statku dla wykonania manewrów – np. odciągnięcia statku od nabrzeża, ściągnięcia go z mielizny itp. |
| |
| Zejściówka - obudowa schodni zejściowej do wnętrza statku. |
| |
| Zęza – miejsce na statku między stępką a pierwszym pokładem, w którym zbiera się przeciekająca woda zaburtowa, ścieki z wnętrza statku (paliwo, smary itp.). |
| |
| Zliczenie nawigacyjne – sposób prowadzenia nawigacji statku, polegający na kolejnym odmierzaniu (zliczaniu) na obranym kursie odcinków drogi przebywanych przez statek w określonym czasie przy określonej prędkości. |
| |
| Znos – odchylenie się statku od kursu pod wpływem działania prądu. |
| |
| Zrębnica (kokpitu, luku) – ścianka pionowa wokół kokpitu, luku zapobiegająca przedostawaniu się wody do wnętrza statku. |
| |
| Zwlekać się na kotwicy (o statku) – dryfować z wiatrem lub prądem wlokąc kotwicę po dnie (jeśli kotwica nie trzyma dna). |
| |
Zwrot: 1. przez rufę - manewr polegający na przeprowadzeniu jachtu od baksztagu jednego halsu do baksztagu drugiego halsu (zob. rys. 1 - u góry z lewej);
2. przez sztag - manewr polegający na przeprowadzeniu jachtu od bajdewindu jednego halsu do bajdewindu drugiego halsu (zob. rys. 2 - u góry z lewej). |
| |
| Zwrotoność - zdolność statku do szybkiego wykonania zmiany kursu, zwrotu. |
| |
| Żagiel - rodzaj pędnika wiatrowego do napędu żaglowców i bojerów, wykonany zwykle z tkaniny lub w postaci sztywnych płatów. Wyróżnia się żagle przymasztowe - mocowane do masztów oraz żagle stawiane na sztagach sztaksle (m.in. fok, kliwer, latacz) (zob. Rys. 4). |
| |
| Żagielkoja - pomieszczenie do przechowywania zapasowych żagli. |
| |
| Żaglowiec (statek żaglowy) - statek, którego głównym pędnikiem są żagle (a pomocniczym może być silnik, wiosła lub pagaje) (zob. Rys. 5a i 5b). |
| |
| Żaglówka - potoczna nazwa niewielkiego jachtu żaglowego. |
| |
| Żeglowność - zdolność statku do płyniecia pod żaglami. |
| |
Żywy kadłub (podwodzie) - zanurzona część kadłuba. |
| |
| GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
